LUIRA PHANIT

LUIRA PHANIT

Artax A. Shimray, February 26, 2015

Ramngalā kuiphor phor harzaova sang,
Huishon nāleng ting-ting-seo-seo lā nganui,
Nganuiphungli Wung wur-rin bhorchithei.
Lasho kahukta ram yaron suihai sang,
Ning shokta kasār gafa chāra ngaya,
Honrei suida mahon ngapao ramyaron.

Wung-Tangkhul bingna mayon da khalei phanit phanaobing wui ngachaili Luira Phanit hina
hakmeithuia. Khangatei phanit bing chiya, Yarra Kashak, Mangkhap, Dharreo, Chumpha kala Thisham na.

LUI-RA kaikhana LUI-TA phanit hi Marun kachāng (Jan-Feb) li mayona. Achālakhava darik
maleisāthuda, chang-ok, kachāng khangani kala chāngthili yanglaga langchin sāsai. Luira phanit hila kazing
kumuda luilum thuiura, kachāng nganiura chiakha phanit hi sai. Marun kachāng wui kakhalatva luipam
kachivali theishirai marunsanguda (lingsanguda) kachāng hili Marun kachāng hoi.

Theimachi-paimachi maringphokrang lakha ameoali pha-phayāda heithei wungmei khavai Awunga
prei-gaharna luili māmachi mashaoa. Māngum chili harshi macharlaga mawon shokmeiluda kameoli sā
phalaga khor khalekda phaphayālaga māmachi yaosanghai. Awungana māmachi mayaophokranglakha
āyaobingna māmachi paimachi āthei ārai khikha mayaopaifamana kaja ayaobingna māmachi
yaophaphāhaiakha shārkharahaoda chikumwui heithei chi maphāthuda heiwun maung thuda chāmhaoa.

Awungana Lui thui ngashada masilui, yangyailui ngaheireida huiuwa. Luipam kachida āthei ārai
āmara kasangna ngakhuiutta changtā uwa kala makhunlak eina lui ot mangā katingphok khavaina.

Phanit hi zimiksho 10-12 thang mayonsai. Phanit wui khamatai otsinbingva:

Meisin: Phanit masāphokranglakha āhanglui shālui utkahai mei saya.

Khasit: Phanit saphokura kachi tharān meisin singa. Meisin kasing hina kachitheiya, āra khami
marāpaimarada theikhangasakna. Khasit sihai akha khami mapam khangasak kala marāngasakmana.

Meilāphat: Khanithang meilā phāsanga.

2

  1. Sā kathat: Phanit ālungli shaikhavai sālei kachungchung zangaroka kala khaleinaobingna sei-hok
    taithatlaga yorlābingli apā ngarāna hokphei hokpāng heiya. Zarpā ngarāwui leishāt leiching khavai
    āzara ngarānala kachon lomi kala āthei āsa kashok theitheingasaka. Sā thatthang meilā
    maphāpaimana kala tinphā masingpaimana kha hāphāva singpai.
  2. Shangrei kharuk: Awungna shangrei ruka kala raphayatli hokthāng kahai theiruikhong chi sharvana
    zamkhor eina pheomathālaga hoksā kala harsā eina phaphayai. Harkho, huile horda (hui akai),
    ringsen (kala khayang) kazing kumnika kazing kāngnikhala da yanga.
  3. Yarui kharuk: Ngathorthakva shim kayang kala rakhong samathāhailaga khararashi shimli
    theiruikhong chi sharvana zamkhor eina pheomathāhailaga hoksā kala harsā eina phaphayai. Yarui
    rukthanghon mayar ngalā zamkhor khorshonli thaiphung, sā romphunglaga thingreira āshata.
  4. Nganitkapam: Lui majangtāla nitlung hili mayarnaona ngatuka, thingreira ngakhuna, zeipā kaphar,
    changvei phungda rai pheichak sachithei. Ngalānaona Lā nganuiya, saotheira ngareoa. Luirali mayar
    ngalā khararnaosan saikora ngachan sāri sālaga honrei suida mahonchinga. Khangareo sāsānhaiakha,
    mayarnaobing pāsi ngakham, ngalanaobingna kongsang ngachariphailaga lumlaophup mahon
    ngapao sāda phanit pama. Phanitlungli lui jangtāakha kashong ranga. Lā khangnui hi ngalā
    ngayankhavai kala pha kathim (virginity/chastity) kachitheina. Ngalā khamathā, phaphor khaung,
    zakmai khamathā, pheithei pāngthei āmayak khaung ngayankhavaina. Luiralungli ngalā hāngshara.
    Ngalā khamathā khayangmāng maningla pha kathim kachithei hi ngalānao ākha sāda
    mashuingashaimana kachi yarui mangali kachitheina. Hikathā ngashan leihaoda ngalānao kachivana
    kashan loptitlaga okthuia.
  5. Takleiya: Awungana theimachi, paimachi kala māmachi mashaowa.
  6. Takhangawor: Tangaworda zamkhor thaiphung, sā romphunglaga lui kameoli āpha phayāda mā
    machi, theimachi, paimachi teomamei shimkhur kachivana āyaosang ālingsanga. Shimli hankhawung
    tharān kapaiwon, sahārwon kala kokluiwon reophunglaga kachichāshi khāmongli ungshāphaiya.
  7. Khasho: Khasho sāuda (khali rāzangkhavai mayākhami) ram zatkasaping kala kha khangateiwui
    mibingna rasha rāngaphang (lei ngapha wui vāng rākazang) khavai phanitli rāzanga. Khamibingli
    khalem eina zamkhor kala sā kapen eina shaingasaka.
  8. Lei khanganong: Hithang lei ngaphada kaikhana ot rayor, kaikhana ot lokhui kala ngathangaroda
    ngakhuiut lei nganongshona. Kaikhana lumshilao sānganaopam. Hina luira katangana.

Edited By Khanrin Editorial Team 2021-2022

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *